Hoe loc 1201 weer turquoise werd

Onze jongere lezers weten niet beter dan dat de treinen van NS geel zijn. De ouderen herinneren zich nog de groene, rode en blauwe treinen van vroeger. En de echte veteranen weten dat er in het begin van de jaren 50 ook grijsgroene treinen hebben gereden, getrokken door een 1100, 1200 of 1300.

De naam van deze kleur kun je op twee manieren schrijven en uitspreken. Op z’n Frans: turquoise [turkwaze] of op z’n Nederlands: turkooizen [turkoojsen]. Wij van de redactie zeggen [turkwaze], dus schrijven we turquoise.

Mevrouw Den Hollander

Het verhaal gaat dat de vrouw van de toenmalige president-directeur Den Hollander deze kleur had uitgekozen voor de nieuwe elektrische locomotieven en rijtuigen. Of dat verhaal klopt is niet bekend. Ook in Frankrijk, waar de 1100’en en 1300’en vandaan kwamen, reden treinen in zo’n kleur rond. In elk geval heeft de turquoise periode bij NS niet lang geduurd: het bleek een lastige en besmettelijke kleur. Hierop besloot men over te stappen op Berlijns blauw.

Inmidddels zijn enkele museumlocomotieven weer in het turquoise te zien: loc 1125 van het Spoorwegmuseum en loc 1201 van de Stichting Klassieke Locomotieven (KLOK). Deze loc is sinds april 2016 langdurig uitgeleend aan het Spoorwegmuseum, waar ze een prominente plek in de grote hal heeft gekregen.


Amersfoort, 17 oktober 2014. Loc NS 1201 tijdens de manifestatie “175 jaar spoor”.

Hoe zag turquoise er uit?

Het probleem van deze kleur is: je hebt turquoise en je hebt turquoise. Hoe zagen die treinen er meer dan een halve eeuw geleden precies uit? Er bestaan wel een paar kleurenfoto’s, onder andere van de bekende fotograaf Luud Albers, maar een foto kun je alleen gebruiken als indicatie, niet voor het vaststellen van de exacte kleur. Toch is het een werkgroep van de KLOK gelukt om de juiste kleur te achterhalen.

Hoe men dat heeft gedaan was het onderwerp van een presentatie door Aad de Meij van de KLOK, die hij recent gaf voor de Vrienden van het Spoorwegmuseum. Op onderhoudende wijze vertelde Aad over de geschiedenis van de KLOK, die begon met het redden van de NS 1501 en verschillende andere locomotieven, en over het project om de 1201 weer terug te brengen in de oorspronkelijke staat.

Aad is van plan om deze presentatie vaker te geven, dus te zijner tijd misschien bij uw NVBS-afdeling. Maar u kunt ook een iets verkorte en aangepaste versie zien via deze link.

Oh ja: de juiste kleur is NCS 5010-G10Y. Die kunt u bij de verfhandel laten mengen (alleen is zo’n grote pot misschien wat veel voor een H0-model).

Stichting Klassieke Locomotieven (KLOK)

Het doel van de Stichting Klassieke Locomotieven (KLOK), en de hieraan gelieerde Werkgroep loc 1501, is het behouden en restaureren van klassieke locomotieven van de Nederlandse Spoorwegen.

De activiteiten begonnen in 1986, toen de laatste locomotieven van de serie 1501-1506 buiten dienst gingen. Dankzij een initiatief van een aantal Rotterdamse machinisten bleef de NS 1501 bewaard, naast twee locomotieven van deze serie die terugkeerden naar Engeland. Later werden ook elektrische locomotieven van de series 1100, 1200 en 1300 van de sloop gered.

De collectie bestaat nu uit de locs 1122, 1201, 1218, 1221, 1304, 1315 en 1501. (De locs 1218 en 1221 hebben bij ACTS gereden onder de nummers 1253 resp. 1255.)

Kijk voor meer informatie op www.klassieke-locs.nl

Dit artikel verscheen in december 2017 in het digitale blad NVBS Actueel. Tekst en foto Nico Spilt.

Railcenter Amersfoort

Op bezoek bij de buren

Schuin achter NVBS Centraal, aan de andere kant van emplacement Amersfoort, ligt het terrein van de vroegere wagenwerkplaats. Treinen worden hier al lang niet meer gerepareerd, maar er vinden nog steeds veel “railgebonden” activiteiten plaats.

Een voorbeeld is het Railcenter, dat opleidingen verzorgt voor mensen die werkzaam zijn in de spoorwereld. Ook vindt hier onderzoek plaats naar nieuwe technieken en werkmethoden. Dit gebeurt in samenwerking met veel partijen uit de spoorwereld en daarbuiten.

Fotowand

In maart van dit jaar heeft het Railcenter een nieuw gebouw betrokken, vlakbij de grote loods van de wagenwerkplaats. Centraal in dat gebouw bevindt zich een grote fotowand, waarop de ontwikkeling van de spoorwegen is weergegeven. De foto’s geven een beeld van wat er sinds 1839 allemaal is veranderd, met een voorzichtig kijkje in de toekomst.

Bij het samenstellen van deze fotowand heeft de NVBS een belangrijke rol gespeeld. Het Railcenter heeft namelijk dankbaar gebruikgemaakt van de enorme fotocollectie van onze vereniging. Samen met de beheerders van deze collectie is hieruit een keuze gemaakt.


“Van het begin naar de toekomst.” De fotowand die met medewerking van de NVBS tot stand is gekomen. Een schoonheidsfoutje is dat men dit niet bij de foto’s heeft vermeld.

Rondleiding

Bij wijze van tegenprestatie kon een gezelschap NVBS’ers onlangs een bezoek brengen aan onze buren. Niet alleen om die fotowand te bekijken, maar ook om een beeld te krijgen van waar het Railcenter zich mee bezighoudt.

Het gezelschap bestond uit collectiebeheerders en andere vrijwilligers van de NVBS. Ze kregen onder andere te zien hoe wissels werken, hoe op afstand de stroomvoorziening van het spoornet wordt bewaakt, hoe het lichtseinstelsel in elkaar zit en hoe een onderstation er van binnen uitziet.

Opleidingen

Het Railcenter verzorgt opleidingen op uiteenlopende gebieden: energie­voorziening, spoorbouw, ondergrondse infrastructuur, beveiligingstechniek, telecommunicatie, veiligheid, organisatie en communicatie. Er zijn meer dan 230 opleidingen, van mbo tot universitair niveau.

Ook bevinden zich in het gebouw enkele uitwijkvoorzieningen, zoals het Operationeel Besturingscentrum Infra (OBI) van ProRail. Het OBI verzorgt onder andere de bewaking en besturing van de bovenleiding in het hele land. Mocht dat vanuit Utrecht niet meer lukken, dan kan men uitwijken naar Amersfoort. 

Het nieuwe gebouw van het Railcenter. Hier vinden onder andere opleidingen en presentaties plaats. In de bijgebouwen en op het buitenterrein zijn uiteenlopende technische installaties opgesteld.

Proeftuin

Het Railcenter is ook een kennis- en onderzoeksinstituut. Het fungeert als proeftuin voor nieuwe technieken. Zo is er een testlaboratorium voor het nieuwe Europese railbeveiligingssysteem ERTMS. Ook op het buitenterrein vinden proeven plaats. Daar staat bijvoorbeeld een installatie waarmee wissels ijsvrij gemaakt kunnen worden door middel van een sterke luchtstroom. Dat gaat met zoveel kracht dat het nog maar de vraag is of dit systeem straks veilig in de praktijk is in te zetten.

In elk geval kunnen we vaststellen dat het spoorbedrijf nog steeds voortdurend in beweging is. Die fotowand zal vast nog weleens moeten worden aangepast.

Een blik op de wereld van het spoor

Het Railcenter heette voorheen Railinfra Opleidingen. In september 2016 is de naam veranderd. ProRail-directeur Pier Eringa zei bij die gelegenheid: “Hier kunnen vak­genoten, politici en studenten elkaar inspireren en uitdagen met spoorse vraagstukken. Van ingewikkelde logistieke bouw­processen tot de nieuwste technologische ont­wikkelingen. Ook scholieren en potentiële werknemers zijn van harte welkom. Bij Railcenter kunnen zij een blik werpen op de wereld van het spoor. Een mooie wereld, en een die met een goede en open samen­werking nog veel mooier kan worden.”

Kijk voor meer informatie over het Railcenter op www.railcenter.nl

Dit artikel verscheen in december 2017 in het digitale blad NVBS Actueel. Tekst en foto Nico Spilt.