Het nut van een zonnewijzer

Bij de blokpost van het Spoorwegmuseum staat een zonnewijzer met daarin een gevleugeld wiel, het oude symbool van de spoorwegen. Deze zonnewijzer werd in 1958 door het personeel geschonken aan de afzwaaiende NS-directeur F.Q. den Hollander. De zonnewijzer stond in zijn tuin in Maarn, maar verhuisde later naar het Spoorwegmuseum.

De ontwerper en maker was kunstsmid Harry de Groot. In de voet is het gestyleerde vliegende wiel op een rail aangebracht. De beide vleugels dragen het opschrift ‘Personeelsraad NS’ en de datum ‘30-12-1958’. De zonnewijzer is medio 2018 gerestaureerd en van een nieuwe laag bladgoud voorzien. Daardoor blinkt ze de bezoekers weer als vanouds tegemoet.

Van praktische betekenis zijn zonnewijzers overigens nooit geweest voor de spoorwegen. Ze wijzen namelijk op elke lengte­graad een andere tijd aan, en bovendien doen ze het niet in het donker.

Lees meer over de tijd

NVBS Actueel - oktober 2018

In het oktobernummer van NVBS Actueel staat het thema ‘reizen’ centraal. Zo presenteert de SNE binnenkort het jaarprogramma 2019. Wie inspiratie wil opdoen voor een buitenlandse reis kan terecht bij de artikelen over de Linzer Lokalbahn en de Thüringerwaldbahn, of het verslag van een treinreis van Peking naar Moskou.

Wie vroeger veel heeft gereisd is Jos Beerman. Ooit ging hij op de fiets naar Hamburg om stoomtreinen te zien, maar nu hij in de tachtig is doet hij het wat rustiger aan. Hoe we in de toekomst zullen gaan reizen was te zien op InnoTrans 2018, de grote beurs in Berlijn waar veel mannen in donkere pakken rondliepen.

Verder in deze nieuwsbrief het gebruikelijke interessante nieuws over activiteiten van de NVBS, aangevuld met tips over boeken en andere wetenswaardigheden. Ook de populaire zoekplaatjes ontbreken natuurlijk niet. Een abonnement op NVBS Actueel is gratis, ook voor niet-leden. Om je aan te melden en om alle tot nog toe verschenen nummers te lezen kijk op nvbs-actueel.com.

 

Spoorloper zoekt vrouw

Hoe verboden is het om met toestemming van de eigenaar over een stilgelegde spoorlijn te lopen?

 

Aan de laars lappen

Op 30 september 2018 waren in het tv-programma Boer zoekt vrouw mensen te zien die over een spoorlijn liepen. Ik wist dat niet, net zoals al die andere mensen die nooit naar dat programma kijken. Maar dankzij ProRail weet nu heel Nederland dat hier iets levensgevaarlijks is gebeurd. Het programma was namelijk opgenomen bij de VSM en de deelnemers liepen over een spoorlijn waarvan de VSM had laten weten dat er geen treinen reden. Een slecht voorbeeld - misschien. Maar hoe slim is het om daar dan mee naar de pers te rennen? Dat kun je toch beter achter de schermen bespreken met de omroep? Want nu breng je nog veel meer mensen op het idee dat ze maar eens over een spoorlijn moeten gaan wandelen. Maar als je persvoorlichter bij ProRail bent, dan is het nu eenmaal je vak om naar de pers te rennen. Je bladert even in het Groot Clichéwoordenboek en twittert dan dat de omroep regels 'aan de laars lapt'.

Geen schoonheidsprijs

Anderhalve week voor de uitzending van Boer zoekt vrouw waren in opdracht van ProRail de hekken langs het spoor weggehaald vlakbij een voetbalveld in Tilburg. De jonge voetballertjes wisten meteen wat ze te doen stond: die klommen tegen de spoordijk op om de treinen goed te kunnen zien. Heel gevaarlijk natuurlijk, maar ProRail kwam pas na her­haalde klachten in actie. En wat zeg je dan, als woordvoerder? Dan haal je het Groot Clichéwoordenboek tevoor­schijn en zeg je dat dit 'geen schoonheidsprijs' verdient.

(bronnen: Andy Wiemer op Twitter, 30 september 2018, en Hein Eikenaar op www.bndestem.nl, 1 oktober 2018)

Regels en wetten

Via Twitter heb ik aan Andy Wiemer gevraagd welke regels er werden overtreden. Vaag antwoord: 'het staat gewoon in het wetboek'. Ik heb het daarom even opgezocht: artikel 22 van de Spoorwegwet heeft het over het betreden van hoofd­spoorlijnen. Maar daar valt de lijn van de VSM niet onder, zoals ook blijkt uit wat een in de spoorwereld werkzame jurist mij mailde:

Hoofdspoorwegen worden als zodanig aangewezen op grond van artikel 2 van de Spoorwegwet in een koninklijk besluit: het Besluit aanwijzing hoofdspoorwegen. Daarin komt de lijn van de VSM niet voor, met uitzondering van het gedeelte tussen Apeldoorn en Apeldoorn Zuid. De spoorlijn van de VSM is voor het overige deel een zogenaamde bijzondere spoorweg, want hij is ook niet aangewezen als lokale spoorweg op grond van de Wet lokaal spoor. Er zijn dus drie soorten spoor: hoofd, lokaal en de rest is bijzonder. ProRail is op grond van een aan haar verleende concessie op grond van artikel 16 van de Spoorwegwet beheerder van de hoofdspoorwegen. Tenzij het ProRail is die de bijzondere spoorweg operationeel beschikbaar stelt, is ProRail niet de spoorwegbeheerder van bijzondere spoorwegen als bedoeld in artikel 1 van het Besluit bijzondere spoor­wegen. Voor de bijzondere spoorweg van de VSM is de VSM dus met aan zekerheid grenzende waarschijnlijk­heid de spoorwegbeheerder. ProRail heeft daar geen bevoegdheden (maar wel een mening en dat mag; dat is immers ook maar een mening.) Artikel 22 van de Spoorwegwet geldt voor hoofdspoorwegen en niet voor bijzondere spoorwegen. In plaats daarvan geldt artikel 10 lid 1 aanhef en onder c van het Besluit bijzondere spoorwegen, dat bepaalt dat het verboden is om "dieren te drijven of te laten lopen dan wel zich te bevinden op of langs delen van een bijzondere spoorweg die niet zijn gelegen in een spoorwegovergang of samenlopen met een voor het openbaar verkeer openstaande weg, tenzij de spoorwegbeheerder toestemming heeft gegeven." Dus het lijkt er op dat de zoekende boeren en de vrouwen niks verkeerds hebben gedaan, omdat de VSM toe­stemming gegeven lijkt te hebben. Je kunt je natuurlijk wel afvragen waarom je in een tv-programma mensen per se over een spoorweg wilt laten lopen, want het is toch wel een plek waar je in principe als voetganger bij voorkeur niks te zoeken hebt om voor de hand liggende redenen. Daar wijst ProRail natuurlijk al geruime tijd wel terecht op.

Lees ook Treinspotter of terrorist?

Lees meer over veiligheid op mijn website